جلیل باران دوست
در کشورهای صنعتی پیشرفته، زباله تر یکی از منابع ارزشمند تولید کود به شمار می رود. در ساده ترین حالت ممکن به وسیله آسیاب های ویژه ای که زیر سینک ظرفشویی نصب می شوند، این زباله ها ریز شده و وارد سیستم فاضلاب می گردد.
زباله ها، بخش مهمی از آلودگی های زیست محیطی را تشکیل می دهند. زندگی ماشینی و مصرف گرایی امروز، تولید انبوهی از زباله را باعث گشته و روزانه بر حجم این آلودگی طولانی مدت افزوده می شود. تاکنون تلاش هایی برای بازیافت انواع زباله صورت گرفته است. اما حقیقت این است که مردم توجه و حوصله چندانی برای بازیافت زباله به خرج نمی دهند.
حذف یا کاهش زباله از مبدأ شعاری است که مدت‌هاست توسط انواع سازمان ها تبلیغ می شود. اما برای جامعه مصرف گرای امروزی، تا چه اندازه این شعار موثر واقع می شود؟
انواع شرکت های کوچک و بزرگ تولید کننده محصولات خوراکی، بهداشتی و سایر انواع مواد مصرفی، بسته بندی های بسیار زیبا و مشتری پسند را برای محصولات خود انتخاب کرده و بدون توجه به عواقب زیانبار پسماندهای این بسته بندی ها، فروشگاه ها را با انبوهی از این محصولات پر می کنند.
آیا به راستی می توان راه حلی جامع برای بحران آلودگی محیط زیست یافت؟
شاید دور شدن زباله از محیط مسکونی و بافت شهری، راه حلی ساده به نظر برسد، اما دیر یا زود، محیط زیستی که ما مقصر آلودگی آن هستیم، ظرفیت پالایش خود را از دست می دهد و این آلودگی ها به شکلی گسترده و فاجعه بار، گریبانگیر جوامع انسانی خواهند شد. تلاش های بسیار در سطح بین المللی در حال انجام است تا حجم تولید پسماند به شدت کاهش یابد و برای آنچه ناگزیر تولید می شود، راه حل های متنوعی پیشنهاد شده است.
- بطری های پلاستیکی (PET): بطری های شفافی که به خوبی آنها را می شناسیم. سال ها پیش، این بطری ها جایگزین شیشه های نوشابه و انواع بطری های نوشیدنی شدند. با سرعتی باورنکردنی بازار را تصاحب کردند و شیشه که بسته بندی قابل بازیافتی بود جای خود را به این پلیمر خطرناک داد. آب معدنی که امروزه به دلیل کیفیت پایین آب شرب و عدم دسترسی آسان به آب شیرین در نقاط مختلف شهری، با این نوع بطری ها به فروش می رسد، یکی از بزرگترین منابع آلودگی محسوب می شود. پلیمری غیر قابل بازیافت که سالها مسئله استفاده از آن به صورت خرد شده در بتن مطرح شد که هزینه های بالای تفکیک و خرد کردن به همراه مشکلات مختلفی که هنگام اختلاط با بتن ایجاد می کرد، این پروژه را در حد تحقیقاتی متوقف ساخت. در طی سالهای گذشته، تحقیقات ارزشمندی صورت گرفت که از آن جمله می توان به مهندسی باکتری ها و تولید باکتری هایی برای تجزیه PET اشاره نمود. همچنین، تحقیقات دیگری نیز به کاربرد روش های خاص در تبدیل مجدد مواد پلیمری به مواد نفتی پایه اشاره دارند.
- زباله الکترونیکی: این نوع زباله که معضل جدیدی برای کشورهای پیشرفته صنعتی محسوب می شود، قابلیت بازیافت بسیار پایینی داشته و به دلیل ماندگاری بسیار زیاد، از مشکلات حل نشده قرن ۲۱ به حساب می آید. با رشد فن آوری و ارتقا سطح علمی- رفاهی در ایران؛ این مشکل به زودی گریبانگیر ما نیز خواهد شد.
- مطالعات سازمان محیط زیست امریکا نشان می دهد که اگر به ازای هر ۱۰۰۰۰ تن دفع زباله ۶ شغل ایجاد شود، به ازای همین مقدار بازیافت زباله بدون احتساب صنایع وابسته و فرعی، بیش از ۳۶ شغل ثابت ایجاد خواهد شد. مسئولین شهر نیویورک پس از بررسی وضعیت پسماندها در این شهر دریافتند که بازیافت صحیح زباله، بیش از ۲۰ میلیون دلار صرفه جویی اقتصادی برای شهر در برخواهد داشت. انجمن ملی زباله و بازیافت امریکا در گزارش سال ۲۰۱۵م. عنوان کرد که با راه اندازی برنامه های بازیافت زباله، تنها در ایالت اوهایو امریکا ۶.۷ میلیارد دلار بهره وری اقتصادی و ۱۴۰۰۰ شغل جدید ایجاد شده است.
بازیافت برخی زباله های خاص صرفه جویی های قابل توجهی را به همراه دارند. نتایج یکی از تحقیقات نشان می دهد:
- آلومینیوم: ۹۵% صرفه جویی در انرژی – ۹۵% کاهش آلودگی ناشی از تولید
- مقوای کارتن: ۲۴%صرفه جویی در انرژی
- شیشه: ۵ تا۳۰% صرفه جویی در انرژی – ۲۰% کاهش آلودگی ناشی از تولید
- کاغذ: ۴۰% صرفه جویی در انرژی – ۷۳% کاهش آلودگی ناشی از تولید
- پلاستیک: ۷۰% صرفه جویی در انرژی
- فولاد: ۶۰% صرفه جویی در انرژی
موارد فوق، بخشی از صنعت عظیم بازیافت زباله را نشان می دهند که ما به شدت از آن غافلیم.
- زباله تر: بخش مهمی از زباله و یکی از عوامل اصلی آلوده کننده در زباله محسوب می شود که با تفکیک آن از زباله های خشک علاوه بر امکان حفظ زباله خشک در بازه های زمانی طولانی تر (زباله های خشک آلودگی بسیار کمتری دارند و در خانواده های کوچک حتی بیش از یک هفته می توان آنها را در خانه نگهداری کرد که در نهایت منجر به تولید کمتر زباله می شود.) میزان آلودگی های زیست محیطی به شدت کاهش می یابد.
اما با زباله های تر چه باید کرد؟
در کشورهای صنعتی پیشرفته، زباله تر یکی از منابع ارزشمند تولید کود به شمار می رود. در ساده ترین حالت ممکن به وسیله آسیاب های ویژه ای که زیر سینک ظرفشویی نصب می شوند، این زباله ها ریز شده و وارد سیستم فاضلاب می گردد. به دلیل تولید گاز متان ناشی از فساد این زباله ها، اخیراً پروژه هایی در دست بررسی قرار گرفته است تا با انجام عملیات های ویژه، گاز ناشی از تجزیه این زباله ها جهت تولید انرژی مورد استفاده قرار گیرد.
