اورانیوم فلزی است که بسیار بیشتر و راحت‌تر از سایر فلزات گرانبها در دسترس بشر است. در این رابطه، بعضی از کشورها بیشترین میزان ذخایر اورانیوم را در اختیار دارند.
اورانیوم که در فرآیندهای تولید انرژی بسیار واکنش‌پذیر است، بیشتر و راحت‌تر از طلا و نقره در دسترس است. این فلز در زمینه‌ی نیازهای بشر بسیار کاربردی‌تر از هر ماده‌ی معدنی دیگر است. در این مقاله، منظور ما از «ذخایر اورانیوم»، ذخایر قابل بازیافت اورانیوم بدون در نظر گرفتن ایزوتوپ و قیمت ثابت آن در بازار است. گفته می‌شود در سال ۲۰۱۲، ظرفیت انرژی هسته‌ای با ۴۳۷ راکتور فعال انرژی در ۳۱ کشور دنیا تا ۳۷۲٫۵ گیگاوات افزایش داشته است. اگرچه کشورهایی مانند ژاپن و آلمان در پی اعتراضات جهانی، درصدد تعطیلیِ کامل راکتورهای خود برای حفظ محیط زیست برآمده‌اند، کشورهای دیگری مانند هند، چین، روسیه و عربستان سعودی راکتورهای هسته‌ای جدیدی برای تامین انرژی مورد نیاز خود ساخته‌اند.
با علم به این موضوع که نیروگاه‌های انرژی هسته‌ای، معمولا با اورانیوم سوخت‌گیری می‌کنند، کشورهایی که ذخایر اورانیوم زیادی دارند می‌توانند از انرژی هسته‌ای در بازار جهانی انرژی بهره‌ی بسیاری ببرند. بنابراین ممکن است این سوال برایمان ایجاد شود: کدام کشورها بیشترین ذخایر اورانیوم جهان را دارند؟ برای پاسخ به این سوال، «سازمان زمین‌شناسی و منابع طبیعی آلمان» آماری منتشر کرده که نشان‌دهنده کشورهایی است که بیشترین میزان ذخایر اورانیوم تا سال ۲۰۱۳ را داشته‌اند.
بر اساس این اطلاعات، فهرستی از ۱۰ کشور دنیا با بیشترین ذخایر اورانیومِ قابل دستیابی تهیه کرده‌ایم. این فهرست تنها شامل ذخایر اورانیومی می‌شود که با هزینه‌ای کمتر از ۸۰ دلار برای هر یک کیلوگرم قابل بازیافت هستند. در ادامه، مقادیر اورانیوم قابل بازیافت را با واحد تن نشان خواهیم داد.
ذخایر عظیم اورانیوم در استرالیا
در سال ۲۰۱۵، استرالیا ۶۶۸۹ تن اورانیوم تولید کرد. این کشور پس از قزاقستان و کانادا، سومین تولیدکننده بزرگ اورانیوم در جهان است. استرالیا از سال ۱۹۵۴ تا کنون اورانیوم استخراج می‌کند. سه مورد از معادنی که هم‌اکنون نیز در حال فعالیت هستند، عبارتند از: معدن Ranger، معدن Olympic Dam و معدن Four Mile. از آنجا که استرالیا یکی از بزرگ‌ترین ذخایر اورانیوم دنیا را در اختیار دارد، همواره مخالفت‌هایی با استخراج این ماده‌ی باارزش داشته است. از طرفی، به‌دلیل سیاست‌های غالب استرالیا در راستای حفظ محیط زیست از صادرات اورانیوم به کشورهای دیگر جلوگیری شده است.
ذخایر اورانیوم کانادا
کانادا، سال‌ها بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی اورانیوم جهان بود و تولید ۲۲ درصد از اورانیوم خروجی کل جهان را در دست داشت. اما در سال ۲۰۰۹، قزاقستان این جایگاه را از آن خود کرد. جهت یادآوری باید گفت معدن اورانیوم «مک آرتور» در کانادا، پُر بازده‌ترین معدن اورانیوم جهان است. طبق آمار منتشر شده، در سال ۲۰۱۳، کانادا حدود ۹۳۳۱ تن اورانیوم تولید کرده است. بیشتر ذخایر اورانیوم این کشور در حوزه آتاباسکا در شمال ساسکاچوان قرار دارد. ذخایر اورانیوم کانادا ۱۰ تا ۱۰۰ برابر بیشتر از میزان متوسط استخراج شده در دیگر نقاط جهان برآورد شده است.
شرکت بهره‌برداری ملی قزاقستان
قزاقستان با ۲۰۰ هزار تن ذخایر اورانیوم در سال ۲۰۱۳، دومین کشور غنی جهان به لحاظ اورانیوم است. شایان ذکر است که قزاقستان سالیان متمادی در میان بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده‌ی اورانیوم بوده است. به‌عنوان مثال، این کشور در سال ۲۰۰۹، تقریبا ۲۸درصد از مجموع اورانیوم جهان را تولید کرد. آمار و ارقام نشان می‌دهند این کشور در سال ۲۰۱۳، حدود ۲۲٫۴۵۱ تن اورانیوم تولید کرد که ۳۸درصد از کل اورانیوم تولید شده‌ی جهان در همان سال بود.
با این حال، بیشتر اورانیوم قزاقستان توسط شرکت دولتی «کازاتومپروم» به کشورهای دیگر صادر شد. این شرکت، تمامی امور مربوط به اورانیومِ کشور از جمله استخراج، کاوش، واردات و صادرات را مدیریت می‌کند. شرکت کازاتومپروم، با کشورهای مصرف‌کننده انرژی مانند چین، ژاپن و روسیه اتحادی استراتژیک داشته و سهام قابل توجهی در غول بین‌المللی عرصه‌ی نیروی هسته‌ای، یعنی «شرکت وستینگ‌هاوس الکتریک» دارد.
راکتورهای هسته‌ای برزیل
کشور بعدی در فهرست، برزیل با ۱۵۵ هزار تن ذخایر اورانیوم است. برزیل دو راکتور هسته‌ای دارد که در کنار هم، به تامین ۳درصد از برق کشور کمک می‌کند. راکتور سوم این کشور در حال ساخت بوده و انتظار می‌رود تا دهه‌ی ۲۰ قرن بیست و یکم، چهار راکتور دیگر نیز ساخته شود. این افزایش قابل‌توجه در به‌کارگیری ذخایر اورانیوم کشور، نوید چشم‌اندازی فوق‌العاده از توسعه‌ی اقتصادی برزیل در آمریکای جنوبی می‌دهد.
کشورهای دیگر با ذخایر رادیواکتیو
پنجمین کشور حاضر در فهرست ما، آفریقای جنوبی با ۱۱۳ هزار تن اورانیوم قابل بازیافت در سال ۲۰۱۳ است. آفریقای جنوبی که تولید انرژی خود را به حداکثر رسانده، با دو راکتور هسته‌ای، ۵درصد از نیروی برق کشور را تامین می‌کند. شرکت دولتی «اسکوم» که در زمینه‌ی تولید انرژی فعالیت می‌کند، مالک نیروگاه هسته‌ای «کوبرگ» در آفریقای جنوبی نیز هست. مهم‌ترین مناطق استخراج اورانیومِ آفریقای جنوبی در هارتبسفونتینِ دومینیون ریفس، ازولوینی و حوزه‌ی مرکزی کارو متعلق به شرکت UraMin است. UraMin در اغلب مناطق قاره‌ی آفریقا مشغول به فعالیت است که خود متعلق به یک شرکت تولید انرژی هسته‌ای فرانسوی به نام آریوا است.
مغولستان و چین نیز هر یک به ترتیب با تولید ۱۰۸ هزار و ۹۴ هزار تن اورانیوم قابل بازیافت، در میان کشورهای تولیدکننده‌ی اورانیوم قرار دارند. اوکراین با تولید ۴۳ هزار تن و تانزانیا با ۳۸ هزار تن در رده‌های بعدی تولیدکنندگان اورانیوم جهان هستند. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که معدن استخراج اورانیومِ «رودخانه‌ی موجو» در تانزانیا، بیشترین مقدار اورانیوم این کشور را دارد. کارشناسان دیگری هم معتقدند اورانیوم بسیار بیشتری از میزان فعلی این معدن، می‌توان از آن استخراج کرد. حدس و گمان‌هایی وجود دارند که نشان می‌دهند تانزانیا می‌تواند مقدار زیادی مواد رادیواکتیویته برای توسعه اقتصادی خود تولید کند. در رده‌های بعد، آمریکا با ۳۹ هزار و ازبکستان با ۴۲ هزار تن، از دیگر تولیدکنندگان بزرگ اورانیوم جهان به شمار می‌روند.
آیا اورانیوم می‌تواند نیروی لازم برای آیندگان را تامین کند؟
همان‌طور که از آمار پیداست، اورانیوم مانند بیشتر منابع طبیعی، همیشه در دسترس نخواهد بود. اورانیوم به‌جای پراکندگی برابر در سراسر جهان مانند سوخت‌های فسیلی، بسیار نامتوازن و نامنظم در اقصی نقاط دنیا پخش شده است. خوشبختانه، وقتی صحبت از توسعه‌ی انرژی هسته‌ای می‌شود، کشورهای در حال توسعه با ذخایر بالایی از اورانیوم، می‌توانند بهره‌ی کافی از معادن خود ببرند. به جز کشورهای موجود در این فهرست، ممکن است هنوز هم مکان‌هایی در این دنیا باشند که اورانیوم قابل بازیافت برای بشر داشته باشند. با استفاده‌ی صحیح از اورانیوم به‌دست آمده و معادن جدیدی که از آن‌ها اورانیوم استخراج می‌شود، می‌توان با راکتورهای هسته‌ای موجود، کمک بزرگی به تامین انرژی جهان کرد.
از آنجا که استفاده‌ی طولانی‌مدت از سوخت‌های فسیلی، تاثیرات طولانی‌مدتی نیز بر محیط و تغییرات جوی خواهند داشت، شاید بهتر باشد از استفاده‌ی آن‌ها و دیگر انرژی‌های کربنی دست برداشته و از اورانیوم برای تامین انرژی خود استفاده کنیم. با این حال، استفاده از انرژی هسته‌ای بدون پذیرفتن خطرات احتمالی‌اش مانند تمام شدن ذخایر استفاده شده و خطر قریب‌الوقوع انفجار راکتور‌ها میسر نخواهد بود. به‌دست آوردن اورانیومِ بی‌خطر یعنی استخراج، پردازش و تبدیل آن به نیروی برق برای بشری که روزبه‌روز در حال استفاده از منابع زمین است
