ana.press
زباله‌های الکترونیکی معضل کشورهای جهان در سال ۲۰۲۰/ کشورهای جهان چه راهکاری برای بازیافت زباله‌های الکترونیکی در نظر گرفته‌اند؟
زباله‌های الکترونیکی از جمله مخرب‌ترین عوامل محیط زیست و در عین حال دارای موادی ارزشمند برای بازیافت هستند.
علیرضا باجلان: توسعه و رشد تولید فناوری‌های مختلف اگرچه مزایای بسیاری دارد؛ اما از سویی موجب افزایش سرسام‌آور حجم زباله‌های الکترونیکی در جهان شده است. زباله‌های الکترونیکی ازجمله آسیب‌زننده‌ترین و مخرب‌ترین نوع زباله‌های برای محیط‌زیست هستند و در صورت بازیافت نشدن می‌توانند سال‌های بسیار زیادی را بدون تغییر حالت در طبیعت باقی بمانند.
هم‌اکنون در جهان تقریباً تمامی ساکنان کشورهای مختلف از دستگاه‌های الکترونیکی مانند تلفن همراه، رایانه، تبلت و ... استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها دارای عمر محدودی هستند و با توجه به اینکه شرکت‌های بزرگ فناوری هرساله دستگاه‌ها و تجهیزاتی جدید را معرفی می‌کنند کاربران دستگاه‌های قدیمی خود را کنار گذاشته و مدل‌های جدیدتر را خریداری می‌کنند.
شرکت‌های بزرگی همچون گوگل، سامسونگ، اپل و نام‌های دیگر صنعت تولید قطعات رایانه‌ای با سرمایه‌گذاری‌های میلیارد دلاری هر روز دستگاه‌های جدیدی را تولید یا توانایی‌های محصولات گذشته خود را افزایش می‌دهند. این رشد فزاینده تولید دستگاه‌های الکترونیکی که امروزه دیگر تمامی حوزه‌های زندگی انسان‌ها را در برگرفته سؤال‌های بزرگی را در ذهن مردم ایجاد کرده است: مسئولان سازمان‌های داخلی و بین‌المللی در هر کشور برای کاهش اثر مخرب زباله‌های الکترونیکی چه سیاستی را در پیش گرفته‌اند؟ برای بازیافت حجم عظیم زباله‌های الکترونیکی چه باید کرد؟ آیا می‌توان از مواد زیست‌تخریب‌پذیر برای تولید دستگاه‌های الکترونیکی استفاده کرد؟
در ادامه این گزارش ابتدا آخرین آماری را که دانشگاه ساوت‌همپتون در مورد میزان حجم زباله‌های الکترونیکی منتشر کرد را بیان و پس‌ازآن ضمن عنوان مثال‌هایی تلاش می‌کنیم تا پاسخی مناسب برای سؤال‌های بالا ارائه دهیم:
بر اساس تحقیقات جدید دانشگاه ساوت‌همپتون انگلیس، ۳۷ درصد لوازم‌خانگی کوچک (اتو، کتری، توستر، جاروبرقی و ...)، ۲۲ درصد لوازم‌خانگی بزرگ (فریزر، یخچال، ماشین لباسشویی، اجاق‌گاز و...)، ۱۴ درصد صفحه‌نمایش (تلویزیون، نمایشگر رایانه و...)، ۹ درصد رایانه‌های کوچک (تلفن همراه، لپ‌تاپ) و ۱ درصد چراغ همه زباله‌های الکترونیکی جهان در سال ۲۰۲۰ میلادی را تشکیل می‌دهند. زباله‌های الکتریکی تقریباً همه بخش‌های محیط‌زیست را تخریب می‌کنند و امروزه شاهد آن هستیم که این زباله‌ها مناطق شهری، آب‌های آزاد و سواحل را آلوده کرده‌اند.
هزینه‌های سرسام‌آور جهانی برای دفع زباله‌های الکترونیکی
زباله‌های الکترونیکی به دلیل تخریب‌کنندگی بالا باید فوراً از چرخه طبیعت خارج شوند. عملیات‌های جمع‌آوری، دفع و بازیافت زباله‌های الکترونیکی هزینه‌های بسیار سنگینی دارند. دستگاه‌های الکترونیکی مانند تلفن همراه پس از جمع‌آوری توسط افرادی متخصص بازشده و قطعات ارزشمند آن‌ها جدا می‌شوند و سپس بقیه دستگاه بازیافت و یا دفع می‌شود.
برای درک هزینه‌های بازیافت زباله‌های الکترونیکی به این آمار توجه کنید: شهروندان ساکن در اتحادیه اروپا تنها در سال ۲۰۰۵ میلادی ۹,۳ میلیون تن زباله الکترونیکی تولید کردند. این حجم از زباله شامل ۴۰ میلیون رایانه شخصی و ۳۲ میلیون تلویزیون بود. هر سال بیش از ۱۳۰ میلیون تلفن همراه در آمریکا و ۱۰۵ میلیون از این دستگاه‌ها در اتحادیه اروپا به پایان عمر می‌رسد و دور ریخته می‌شوند. سازمان‌های جهانی در سال ۲۰۱۱ میلادی پیش‌بینی کرده بودند که حجم زباله‌های الکترونیکی تا سال ۲۰۲۰ در کشورهای آفریقای جنوبی و چین ۲۰۰ تا ۴۰۰ درصد و در هند تا ۵۰۰ درصد افزایش می‌یابد.
اکنون جهان در سال ۲۰۲۰ با مشکل بزرگی به نام زباله‌های الکترونیکی بسیار بیشتر از گذشته درگیر است و از همین رو کشورهای مختلف جهان مجبور هستند میلیون‌ها دلار برای دفع یا بازیافت این زباله‌ها هزینه کنند. نکته جالب در مورد این دسته از زباله‌ها این است که از میان همه زباله‌های الکترونیکی جمع شده بیش از ۸۸ درصد آن‌ها دفع یا در طبیعت رها می‌شوند و تنها ۹ درصد آن‌ها بازیافت می‌گردند.
قطعاً اصلی‌ترین دلایل پایین بودن میزان بازیافت زباله‌های الکترونیکی در جهان هزینه‌های هنگفت و نبودن فناوری‌های لازم برای بازیافت این نوع از زباله‌ها در تعداد زیادی از کشورهای جهان است. چهار دلیل اصلی برای افزایش سرسام‌آور هزینه بازیافت زباله‌های الکترونیکی عبارت‌اند از:
- مقدار بالای پلاستیک موجود در بدنه دستگاه‌های الکترونیکی
- ممنوعیت واردات پلاستیک در کشورهای چین، ویتنام و تایلند
- ورشکستگی بزرگ‌ترین شرکت بازیافت‌کننده زباله‌های الکترونیکی در جهان در سال ۲۰۱۸
- جنگ اقتصادی چین و آمریکا و سیاست‌های سخت‌گیرانه دونالد ترامپ در ارتباط با دیگر کشورهای جهان
شرکت‌های بزرگ فناوری چه سیاستی را برای کاهش زباله‌های الکترونیکی در پیش گرفته‌اند؟
شرکت سامسونگ به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری در جهان از سال ۱۹۹۲ مرکز تجارت سبز خود را راه‌اندازی کرد. از آن سال تاکنون مهندسان این شرکت کره‌ای دستگاه‌های مختلف خود با استفاده از موادی که آسیب کمتری به محیط‌زیست می‌زنند، طراحی و تولید می‌کنند.
دستگاه‌ها و فناوری‌های سامسونگ از سال ۲۰۰۹ میلادی با تولید نخستین حافظه سبز سامسونگ (Green Memory) با تغییراتی اساسی همراه شد. از آن سال سامسونگ بیشتر محصولات خود را با استفاده از موادی زیست‌تخریب‌پذیر تولید می‌کند. ازجمله محصولات سامسونگ که تا حد امکان از موارد سازگار با محیط‌زیست تولید می‌شوند و توانسته‌اند گواهی‌های سبز را دریافت کنند، تلفن‌های همراه این شرکت است.
اپل دیگر شرکت بزرگ فناوری در جهان است در سال‌های تغییر گام‌های ارزنده‌ای را برای تولید محصولات خود با مواد کاملاً بازیافت شدنی، برداشته است. این شرکت به‌تازگی با اختصاص بودجه‌ای به مبلغ ۲,۵ میلیارد دلار قصد دارد محصولات جدیدش تا ۱۰۰ درصد از انرژی پاک تولید کند؛ یعنی در فرایند تولید محصولات جدید اپل از هیچ نوع انرژی فسیلی استفاده نمی‌شود.
آمازون به‌عنوان بزرگ‌ترین خرده‌فروش جهان و دارنده شعب متعدد پخش و تولید در سراسر جهان متعهد شده است فناوری‌های خود را با زیست‌بوم هر منطقه از جهان سازگار سازد و تا حد توان خود با تغییرات اقلیمی در کشورهای مختلف مبارزه کند.
محیط‌زیست پاک با استفاده از فناوری‌های سبز
طبق موارد عنوان‌شده در بالا می‌توان نتیجه گرفت هم‌اکنون شرکت‌های فناوری زیادی در جهان قادر به تولید محصولاتی با مواد اولیه قابل بازیافت و زیست‌تخریب‌پذیر هستند و لازم نیست همه قطعات الکترونیکی را دفع کرد. در ابتکاری جالب ژاپنی‌های از قطعات الکترونیکی فرسوده برای تولید مدال‌های ورزشکاران برنده المپیک ۲۰۲۰ استفاده می‌کنند.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که در شرایط بحرانی آلودگی بخش‌های مختلف محیط‌زیست اقدام سریع و قاطع از سوی همه مردم و خصوصاً شرکت‌های بزرگ را نیاز دارد و با توجه به حجم بالای زباله‌های الکترونیکی در میان آلوده‌کننده‌های کره زمین باید در وهله اول حجم این زباله‌ها را کنترل و پس‌ازآن دستگاه‌هایی قابل بازیافت و تولید مجدد را طراحی کرد. قطعاً فناوری‌های سبز و دوستدار محیط‌زیست (eco friendly) عاملی ارزنده برای حفظ منابع طبیعی است.
